Essentie

Mevrouw woont alleen en is wat down. Ze moet eigenlijk een nieuwe heup krijgen, maar twijfelt of dit wel goed zal gaan, piekert er veel over. Ze heeft betrokken kinderen waar ze goed contact mee heeft, maar ook die kunnen haar niet overtuigen, ze moet zelf in het reine komen met de keuze die ze maakt.

Uiteindelijk heeft ze het toch gedaan, na veel wikken en wegen. Het viel haar alles mee, vertelde ze een aantal weken later. Er was wat thuiszorg gekomen om haar te helpen, maar dat had ze nu eigenlijk niet meer nodig. Ze was zo blij met de uitkomst, dat het haar alles was meegevallen en was helemaal opgetogen. Ze was heel dankbaar en blij dat er zo goed voor haar gezorgd werd. Toen ik net binnen was zei ze: “Had je de dame van de thuiszorg niet gezien? Ze is echt net weg!”. We praten nog even verder over de afgelopen tijd. Zo’n enorme opluchting en dankbaarheid is op haar gezicht af te lezen, en ze benoemt het nog meerdere malen dat ze zo tevreden is, over de zorg die wij bieden.

Toen ik in opleiding was tot verpleegkundige vroeg de docent tijdens een les: “Wat is, denken jullie, de essentie van verpleegkunde?” We kwamen er natuurlijk niet uit, als studenten. Riepen praktische zaken en allerlei dingen die er wel mee te maken hadden maar niet de essentie was. De essentie was volgens hem: “begeleiden bij de gevolgen van aandoeningen en ziekten”. De artsen zijn er om te behandelen, problemen in het lijf zo goed mogelijk op te lossen. Verpleegkundigen zijn er voor alles daaromheen.

In het ziekenhuis kwam ik een keer een man tegen die een ongeluk met een van zijn handen had gehad. Alles was zo goed mogelijk hersteld maar hij moest leren leven met een verminderde functie van zijn hand. Hoe dat precies uit zou pakken was ook nog niet duidelijk, het was te kort na de operatie om daar iets over te zeggen. Depressief was een understatement, zeg maar. Ik zorgde voor hem die dag. Hij wilde eigenlijk niks. Wilde niet gaan wassen, want dat zou toch niet gaan. Ik ging naast hem zitten en praatte met hem. Wat waren zijn verwachtingen? Hoe zag hij de (nabije) toekomst? Hij vertelde me dat hij precies zo wilde zijn als daarvoor, en dat hij eigenlijk uit bed wilde springen om snel te wassen en een rondje te lopen op de afdeling. Hij wilde zo snel mogelijk weg. Hij was nog niet aan acceptatie van de situatie begonnen. Bijna complete ontkenning, met een vleugje boosheid.

Ik luisterde naar zijn verhaal en begon voorzichtig met een voorstel over wat we zouden kunnen doen. Wat nou als hij rustig op de rand van zijn bed zou gaan zitten, en hij, als dat lukte, zijn gezicht zou wassen met zijn goede hand? Ik vertelde dat het enorm lastig was, zijn situatie, en ik niet pretendeerde te begrijpen dat ik wist waar hij doorheen ging op dit moment, of in de toekomst. Maar misschien konden we de doelen een klein beetje bijstellen? Dat zijn ook stappen vooruit, zei ik, als je weer wat zelf kunt. Hoe stom het in eerste instantie ook lijkt, want hiervoor kon hij alles.

We gingen aan de slag, ik hielp hem waar hij wilde en hij had zichzelf voor een deel gewassen.

Een paar dagen later had ik weer dienst, een avonddienst dit keer. Mijn collega vertelde tijdens de overdracht al dat meneer om mij gevraagd had. Ik ging na de overdracht gelijk naar hem toe, en hij zat monter in zijn bed. Hij vertelde me vrolijk dat hij zo ontzettend veel aan ons gesprek had gehad, dat hij daardoor had gezien dat hij door kleine dingen te doen ook langzaam, met kleine stapjes vooruit kon gaan. Hij had weer vertrouwen in de toekomst, hoe moeilijk dat mogelijk ook zou zijn.

Dit is zorg. Dit is de essentie.