Niemand

Sommige mensen hebben niemand. En met niemand bedoel ik: (bijna) geen sociaal netwerk. Ergens een verre neef of nicht, een buurman of -vrouw, maar verder geen familie of vrienden. Dat maakt de zorg voor hen een stuk lastiger. Wie doet de boodschappen? Wie neemt beslissingen als de patiënt dat niet meer kan?

Een man die ik bezocht was ook zo iemand. Hij was al behoorlijk op leeftijd, en woonde zelfstandig in een appartement. Alles lag vol met papieren, overal nette stapeltjes en veel elektrische dingen, dat was zijn hobby. Het was alsof ik terugstapte in mijn jeugd: een huis met de inrichting zoals die was in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Houten borden om je boterham van te eten, een warmteplaatje om de glazen theekan warm te houden.

Alhoewel zijn geheugen nog goed was, was hij elke keer verbaasd mij te zien, en ook verbaasd dat ik ‘zo snel’ alweer opstapte. Dat was meestal na een half uur, drie kwartier waarin ik zijn klachten aanhoorde. Klachten zoals dat hij zo’n last van zijn benen had, en dat zo weinig mensen iets voor hem konden doen. Had hij ook een idee dat zijn leven en gezondheid maakbaar waren, zoals zoveel mensen nu?

Bij een andere patiënt werd ik benaderd door de thuiszorg, dat ze toch wel erg vergeetachtig aan het raken was. Het ziekenhuis had er ook al wat over geschreven in de brief, zag ik, nadat ze een nieuwe heup had gekregen. “Mevrouw is akkoord dat ik mijn zorgen opschrijf in deze brief naar de huisarts, over haar geheugen”, stond erin. Al jaren komt ze bij mij voor controle, maar nu zou ik eens bij haar op bezoek gaan. Een simpel appartement, veel bruine meubels en een vitrine kast vol met glazen beeldjes.

Zij merkte weinig van haar geheugenklachten. Een buurvrouw deed de boodschappen. Alles ging toch nog gewoon goed? Zij had haar routines, ze at goed. Zij vond het geen probleem. Het huis rook intens naar sigarettenrook, en ik wist dat die geur nog even om mij heen zou blijven hangen, in mijn jas en sjaal.